پیش از شروع فعاليت پايگاه ميراث جهاني چغازنبيل، تلاش‌هاي پراكنده و خيرخواهانه‌ در خصوص حفاظت و مرمت در محوطه چغازنبیل و هفت تپه بعمل آمد، اما بدليل نبود پشتوانه علمی نتوانستند آنچنان كه بايد، مثمر ثمر واقع شوند. از اینرو يكي از اهداف پايگاه میراث جهاني چغازنبيل تلفیق تجربه های محلی و روش های علمی و نوین در حفاظت از بنا برای بازدهی بیشتر است. در نتیجه آزمایشگاه شناخت مواد و مصالح به منظور انجام مطالعات تخصصی مصالح گلین و حفاظت از آن در سال 1379 در محل موزه هفت تپه راه اندازی و به بهره برداری رسید.
در زمان افتتاح آزمایشگاه تلاش بر تجهیز آن با ابزارها و دستگاه های بروز در زمینه حفاظت بوده، به گونه ای که بسیاری از مطالعات و آزمایش های پایه ای در این زمینه در آزمایشگاه پایگاه صورت گیرد و ظرفیت پژوهشی در علوم حفاظت و مرمت را افزایش دهد.
با پشتیبانی این آزمایشگاه مطالعات گسترده ای در زمینه شناخت مواد و مصالح بكار رفته در محوطه های تاريخي چغازنبیل و هفت تپه، شناسایی و بررسي آزمايشگاهي عوامل آسيب‌رسان (شيميايي) به مواد و مصالح، بررسي آزمايشگاهي نمونه‌هاي زمين شناسي منطقه به منظور شناسايي مواد اوليه برای ساخت مصالح مرمتي وكنترل کیفیت این مواد و در نهایت بررسي آزمایشگاهي اشيای مكشوفه صورت گرفته است. در واقع این آزمایشگاه تخصصی تمام مراحل مطالعه و اجرا در مجموعه را پشتیبانی می نماید. در حال حاضر، این آزمایشگاه با طراحی و اجرای پروژه هایی در زمینه بهینه سازی مواد و مصالح برای دستیابی به شیوه حفاظت و نگهداری بلند مدت از محوطه میراث جهانی چغازنبیل تلاش می کند.
آزمایشگاه پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه مانند گذشته، قادر به همکاری با دانشجویان و ارتباط علمي، پژوهشي و ارائه خدمات آزمایشگاهی مورد نياز به ساير مراكز و پايگاه‌هاي ميراث فرهنگي خواهد بود. در آینده این آزمایشگاه توانایی انجام پروژه های تحقیقاتی در راستای کمک به حفاظت و مرمت و انجام دوره‌هاي آموزشي كوتاه مدت داخلي و خارجي و برگزاري همايش‌هاي تخصصي متناوب در سطح كشور را دارد.